บทบาทความสำคัญเภสัชกรในระบบสาธารณสุขประเทศไทย

เภสัชกรในระบบสาธารณสุขของประเทศไทยไม่ได้มีหน้าที่แค่จ่ายยาเพียงอย่างเดียว ยังมีหน้าที่สำคัญในการให้คำแนะนำเรื่องการใช้ยาอย่างให้ถูกต้อง ปลอดภัยสำหรับผู้ป่วย และยังรวมไปบริหารจัดการยาใน   โรงพยาบาบพยาบาล  ร้านขายยา นอกจากนี้ ยังมีส่วนร่วมในการควบคุมคุณภาพยา วิจัยพัฒนาเวชภัณฑ์ และสนับสนุนนโยบายด้านสาธารณสุข เพื่อให้ทุกคนได้รับการรักษาที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัยที่สุด

บทความนี้จะพาทุกคนมาทำความรู้จักหน้าที่ของเภสัชกรในระบบสาธารณสุขในไทยว่ามีหน้าที่อะไรกันบ้าง

1. การบริบาลทางเภสัชกรรม (Pharmaceutical Care) 

เภสัชกรมีหน้าที่ให้คำแนะนำการใช้ยา ผลข้างเคียง และข้อควรระวัง ให้กับผู้ป่วยอย่างถูกต้องและปลอดภัยหลังจากเภสัชกรได้จ่ายยา รวมถึงวิธีแนะนำการใช้ยาและยังต้องคอยติดตามอาการของผู้ป่วยหลังจากที่ใช้ยาแล้วได้ผลดีไหม หรือมีปัญหาจากการใช้ยาหรือไม่ เพื่อวินิจฉัยการใช้ยาและความปลอดภัยในการรักษาของผู้ป่วย เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาการจ่ายยาให้กับผู้ป่วยที่อาจเกิดจากยา เช่น ใช้ยาไม่ถูกต้อง แพ้ยา หรือใช้ยาซ้ำซ้อน ข้อควรคำนึงที่ต้องระมัดระวังเป็นอย่างมาก เภสัชกรจะต้องทำงานร่วมกับแพทย์ในการสั่งจ่ายยาให้กับผู้ป่วย เพื่อปรับแผนการใช้ยาให้เหมาะกับผู้ป่วยแต่ละคน เพราะยาบางตัวอาจจะต้องผ่านการวินิจฉัยจากแพทย์โดยตรง

2. การกระจายยาและเวชภัณฑ์ (Drug Supply and Distribution)

เภสัชกรทำหน้าที่ในการกระจายยาและเวชภัณฑ์ เริ่มขั้นตอนตั้งแต่การคัดเลือกยาที่โรงงานผลิตยา และการบริหารจัดการคลังยา ควบคุมคุณภาพและการกระจายยาไปถึงโรงพยบาล ร้านขายา และผู้ป่วยอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ 

3. การควบคุมคุณภาพยา (Drug Quality Control and Regulation)

เภสัชสัชกรมีหน้าที่ในการดูแลให้ยาที่ผลิต จำหน่าย และนำไปใช้มีคุณภาพ ปลอดภัย และได้มาตรฐานตามกฎหมาย ตั้งแต่กระบวนการผลิต การตรวจสอบคุณภาพ ไปจนถึงการกำกับดูแลการใช้ยาในระบบสาธารณสุขและมีส่วนร่วมในการขึ้นทะเบียนตำรับยาใหม่

4. การวิจัยและพัฒนาเภสัชภัณฑ์ (Pharmaceutical Research & Development)

เภสัชกรทำหน้าที่ในการศึกษาวิจัยและพัฒนายา และผลิตภัณฑ์ทางเภสัชกรรมใหม่ ๆ ให้มีประสิทธิภาพ ปลอดภัย ตรงกับการรักษา ตั้งแต่การคิดค้นสูตรยา ทดสอบในห้องปฏิบัติการ ไปจนถึงการทดลองทางคลินิกก่อนนำออกสู่ตลาด ทั้งนี้เพื่อเป็นแนวทางการใช้ยาให้มีประสิทธิภาพและปลอดภัยมากขึ้น

5. การส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค (Health Promotion and Disease Prevention)

เภสัชกรมีหน้าที่ให้ความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาอย่างถูกต้องปลอดภัย  เช่น การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างเหมาะสมสนับสนุนการฉีดวัคซีนและการคัดกรองโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูงมีบทบาทในการให้ยาเลิกบุหรี่ ยาคุมกำเนิด และวัคซีนในบางกรณี ซึ่งเภสัชกรจึงมีความสำคัญในการให้คำแนะนำในเรื่องสุขภาพและป้องกันไม่ให้เกิดโรคต่าง ๆ 

6. เภสัชกรในร้านขายยา (Community Pharmacy Role)

เภสัชกรในร้านยาเป็นลำดับแรกที่มีความสำคัญในการให้คำปรึกษาด้านยาและสุขภาพแก่ทุกคนที่มาใช้บริการด้านสุขภาพเพราะจะช่วยคัดกรองอาการเบื้องต้น แนะนำให้ผู้ป่วยไปพบแพทย์ได้ ถ้าหากมีความจำเป็นต่อสุขภาพ เช่น การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด วัดความดันโลหิต

7. เภสัชกรในโรงพยาบาล (Hospital Pharmacist Role)

เภสัชกรในโรงพยาบาล ทำงานร่วมกับทีมแพทย์ในการวางแผนการรักษาผู้ป่วยตรวจสอบความถูกต้องของใบสั่งยาและการบริหารยาให้กับผู้ป่วยและให้คำแนะนำในการใช้ยา ติดตามผลการรักษาของการใช้ยาจากผู้ป่วยเพื่อประเมินการรักษาในลำดับถัดไป

8. การมีส่วนร่วมในนโยบายสาธารณสุข

เภสัชกรทำหน้าที่ให้คำแนะนำเกี่ยวกับนโยบายด้านยาและระบบสาธารณสุขมีส่วนร่วมในการกำหนดบัญชียาหลักแห่งชาติ-สนับสนุนการใช้ยาอย่างคุ้มค่า ลดค่าใช้จ่ายด้านสาธารณสุข 

ตัวอย่างงาน

ดังนั้น  เภสัชกรมีบทบาทสำคัญในระบบสาธารณสุขประเทศไทยที่ช่วยครอบคลุมโยบาย ตั้งแต่การให้คำปรึกษาผู้ป่วย การควบคุมคุณภาพยาและสนับสนุนนโยบายด้านสุขภาพ จึงทำให้เภสัชกรเป็นหนึ่งในบทบาทหน้าที่สำคัญที่ช่วยให้ระบบสาธารณสุขไทยมีประสิทธิภาพมากขึ้น และปลอดภัย